Vaak het resultaat van een eerder kleinschalige aanpak
In Europa
is Italië zowat de pionier op het gebied van de teelt van biologische kruiden.
Maar ook in ons land verschijnen er geleidelijk aan meer en meer meestal
kleinschalige kweekprojecten.
Kruiden
zijn een belangrijk onderdeel van de vrij uitgebreide en vooral soortenrijke
plantenwereld. Over het algemeen zijn ze vooral afkomstig uit landen met een
gematigd klimaat. Ze bestaan voornamelijk uit bladeren en stengels van groene
planten, die bij een deskundige toevoeging ervoor kunnen zorgen dat de geur en
de smaak van keukengerechten verbeterd kunnen worden. Specerijen hebben een
gelijkaardige functie, maar deze vaak felle en vooral vurige smaakmakers komen
meestal uit landen met een subtropisch of een tropisch klimaat. Bovendien
kunnen ze ook uit andere plantendelen bestaan zoals bloemknoppen, peulen, bast
of wortel. De meest bekende toepassingen vinden we in de vorm van keukenkruiden
en geneeskrachtige kruiden.
Een historisch verhaal
Het
gebruik van kruiden is het resultaat van een eeuwenlange geschiedenis. Ze waren
dan ook reeds vrij belangrijk bij beschavingen uit onder meer Egypte,
Griekenland, Rome, China, India, Mexico en Peru. Op een bepaald moment werden
kruiden echter ook vrij negatief bekeken. Vooral tijdens de zestiende en zeventiende
eeuw, waarbij heel wat kruidendames als heksen verbrand werden, met een
duidelijke schrik voor hun kennis van giftige kruiden.
In de loop van de negentiende en twintigste eeuw volgde er weer een heuse
inhaalbeweging, waarbij de gedeeltelijk verloren kennis over kruiden weer
opgefrist werd. Het resultaat hiervan is dan ook een ijverige zoektocht naar de
positieve kenmerken van eetbare, smaakvolle en geneeskrachtige kruiden. Tegenwoordig
wordt deze zoektocht nog versterkt door het feit dat mensen steeds meer
gedeeltelijk of volledig plantaardig beginnen te koken, waardoor kruiden en
specerijen ook steeds interessanter worden als smaakmaker.
Italië
In
Europa is Italië momenteel één van de belangrijkste spelers op het gebied van
de teelt en de verwerking van (aromatische) kruiden. Uiteraard is dit een
gevolg van de nog steeds groeiende wereldwijde kracht van de Italiaanse keuken.
Door de eveneens stijgende belangstelling voor gezonde voeding, is dit land
tevens een zeer belangrijke voortrekker én pionier, die als een lichtend
voorbeeld optreedt bij de realisatie van biologische kruiden plus
kruidenmengsels. Belangrijke voorbeelden zijn hierbij onder meer basilicum,
koriander, lavendel, marjolein, oregano, rozemarijn, salie en tijm.
Een flink deel van de biologische kruiden worden in een gedroogde vorm aan de
consument geserveerd. Maar door een steeds groter worden vraag naar verse kruiden
die het hele jaar door beschikbaar zijn, beleeft de lokale teelt van
biologische kruiden in ons land – en in onze nabije buurlanden – eveneens een
duidelijke gestage groei.
Grootschalige kruidenkwekers
Om kruiden het hele jaar door te kunnen kweken, maken grootschalige biotelers in onze streken steeds meer gebruik van serres, waarbij de huidige energieprijzen de kwekers in toenemende mate in de richting van zonnepanelen, biogas, houtpellets en grondwarmte (geothermie) doen evolueren. Verder beleven we binnenin deze grootschalige biosector ook een duidelijke stijging van volautomatische kweeksystemen (aanvoer van warmte, water, luchtventilatie,…).
Kleinschalige kruidentelers
De
eerder kleinschalige biotelers kweken hun kruiden dan weer vooral in open lucht
of onder plastieken tunnels, vooral vanwege een stabieler kwaakklimaat en een
hogere gewasbescherming. Bovendien zijn er ook steeds meer kruidenkwekers die
tevens in de richting van kleinschalige voedingsbedrijven evolueren, waarbij
niet alleen de teelt, maar ook de verwerking van de basisgrondstoffen tot
klant-en-klare eindproducten voor de consument grotendeels of volledig ter
plaatse verzorgd wordt (zoals kruidenmengsels). Op deze manier kan de
rendabiliteit van hun eerder beperkte oppervlakte en schaalgrootte toch
gevoelig verhoogd worden. Daarnaast wordt hierbij ook de rechtstreekse (lokale)
verkoop van dergelijke kruidenproducten in toenemende mate grotendeels of
volledig door kleinschalige kwekers verzorgd.
Een fraai voorbeeld van zo’n kleinschalige kruidenkweker plus -verwerker is La
Casseline op de zuidflank van de Casselberg.
Toekomst
Er
lijkt dus een toekomst weggelegd zijn in ons land voor kleinschalige
biologsiche kruidenkwekers (met een grondoppervlakte van ruwweg één tot vier
hectaren), als het teeltproces doelbewust gekoppeld wordt aan de productie van
lokale duurzame energie, waarbij duidelijk nog een stevig parcours afgelegd
moet worden.
Een belangrijke troef voor de nabije toekomst is de uitbreiding van het aantal
kruidensoorten bij zowel de gangbare als de biologische teelt, waardoor er ook
een breder aanbod voor de – naar steeds
meer nieuwe producten zoekende – consument beschikbaar zou komen.
Wilde kruiden
Naast
de herintroductie van een aantal minder bekende – en vaak ook vergeten –
kruidensoorten, waarvan er al een bepaalde teeltraditie beschikbaar is, zou er
hierbij ook heel wat aandacht aan tot nu toe in het wild groeiende
plantensoorten besteed moeten kunnen worden. In ons land spendeert onder meer
de vereniging Cuisine Sauvage heel wat energie aan de ontwikkeling van nieuwe
culinaire toepassingen op basis van wilde planten, waarbij er onder meer van een
testkeuken in Jambes nabij Namen gebruik gemaakt wordt.
Altamura
Een
vrij opvallend buitenlands project is het initiatief van de telersvereniging OP
Altamura, in de Italiaanse provincie Salerno. Hierbij worden een aantal eetbare
kruiden die in het wild – dus zonder enige teeltactiviteit – groeien op het terrein
van boerderijen, doelbewust niet vernietigd, maar wel geplukt worden om onder
meer in de keuken gebruikt te kunnen worden. Hierbij gaat het vooral om
kruidensoorten zoals bernagie, brandnetel, wilde rucola, paardenbloem, smalle
weegbree, amarant en melganzenvoet.
Teelt wilde kruiden
De
ultieme stap zou erin bestaan om heel wat van die tot nu toe alleen in het wild
groeiende kruiden, in concrete kweekprogramma’s voor gangbare en de biologische
landbouw om te zetten. Maar dit is grotendeels nog toekomstmuziek.
