Computerwerk, lezen, autorijden, TV kijken, smartphone-gebruik, studeren,… We vergen, deze tijd nóg meer dan anders, veel van onze ogen. Mogelijke gevolgen hiervan kunnen onder meer zijn: rode, vermoeide en branderige ogen, overmatig tranen en een slechte aanpassing aan het duister. Ook krijgt iedereen in bepaalde mate te maken met de ‘leeftijdsgebonden maculadegeneratie’ of de geleidelijke achteruitgang van ons netvlies en dus gezichtsvermogen. Welke kruiden en voedingsstoffen kunnen we inzetten om onze ogen te beschermen en ze helpen beter te presteren?
Voedingsstoffen
Luteïne, zeaxanthine en meso-zeaxanthine: onmisbaar
Echt
onmisbaar voor de ogen zijn tot de vitamine A-familie behorende vitamineachtige
stoffen luteïne, zeaxanthine en meso-zeaxanthine. Deze drie geelgroene pigmenten
zijn vooreerst ‘directe antioxidanten’ die de oogstructuren optimaal
beschermen tegen de schadelijke invloed van vrije radicalen, die via milieu,
stralingen, verwerkte voeding, zon en rook het netvlies aantasten. Maar het
zijn ook ‘indirecte antioxidanten’ omdat ze als UV-filters het netvlies beschermen
tegen schade door ‘blauw licht’. Luteïne, zeaxanthine en
meso-zeaxanthine zijn dan ook de belangrijkste voedingsstoffen die ons helpen
beschermen tegen de leeftijdsgebonden netvliesdegeneratie of maculaire
degeneratie, de hoofdoorzaak van gezichtsafname en blindheid bij de ouder
wordende mens. Luteïne, zeaxanthine en meso-zeaxanthine moeten we in de eerste
plaats halen uit groene groenten zoals spinazie, andijvie, boerenkool,
broccoli en spruiten, uit eigeel en uit bessen. Wat voedingssupplementen
betreft, kunnen ze gehaald worden uit de bloemblaadjes van de goudsbloem
(Calendula officinalis) of afrikaantjes (Tagetes erecta), die ideaal 20 mg
luteïne en 4 mg van het duo zeaxanthine/meso-zeaxanthine per dag aanleveren. Belangrijk
hierbij is dat het gaat om natuurlijke extracten die hun werkzaamheid hebben
bewezen. Met name synthetische vormen mankeren vaak het noodzakelijke
meso-zeaxanthine.
Vitamine A (retinol)
Vitamine
A is onmisbaar voor de ogen. Na de omzetting van retinol naar retinal helpt
vitamine A het oogpigment ‘rhodopsine’ of ‘gezichtspurper’ aan te maken.
Rhodopsine zet lichtsignalen om in zenuwsignalen, die vervolgens in de
hersenschors zorgen voor de beeldvorming. Vitamine A vinden we ook terug in
traanvloeistof om de celontwikkeling en de integriteit van het hoornvlies op
peil te houden en het wordt afgescheiden door de bekercellen van het
oogbindvlies om geen droge ogen te krijgen. Een goed voedingssupplement
voor de ogen moet zeker de eigenlijke vitamine A aanvoeren. Het kan ook
bètacaroteen, best als gemengde carotenen, bevatten, maar die moet dan nog wel
tot vitamine A omgezet worden, wat niet bij iedereen even vlot gebeurt.
Zink
Zink is onmisbaar voor gezonde ogen als onderdeel van het enzym dat retinol omzet tot retinal in de productie van rhodopsine. Maar zink is ook een essentieel onderdeel van voor het oog elementaire antixoiderende of celbeschermende enzymen. Verder speelt zink een rol in de interactie tussen licht en rhodopsine en in de functie van de fotoreceptoren of componenten die licht capteren. Een goed voedingssupplement bevat voor een optimale opname en werking best ‘gecheleerde’ zink, natuurlijk gebonden aan een aminozuur zoals zinkbisglycinaat of zinkmethionine.
Wellicht
het sterkste antioxidans van de natuur, waarvan overigens de beschermende
werking en het beter doen functioneren van de ogen zeer goed is onderbouwd, is astaxanthine
uit de bloedregenalg.
Het netvlies is een energieverslindend weefsel, waarin de mitochondriën optimaal moeten werken. De voedingsstoffen die deze werking zeer goed ondersteunen zijn de reeds genoemde astaxanthine, alsook Co-enzym Q10 (als ubiquinol), alfaliponzuur, acetyl-L-carnitine en het omega-3-vetzuur DHA. De eerste vier zijn ook celbeschermend op het netvlies, de laatste is ook een essentieel opbouwend vetzuur voor het netvlies en vermindert ontstekingsverschijnselen erin.
Zwarte bes en bosbes voor een optimale circulatie
De prestaties van onze ogen hangen voor een groot deel af van de bloedsomloop in de fijne, delicate oogbloedvaatjes van het netvlies. Die kunnen zeer goed bevorderd worden door de zwarte bes (Ribes Nigrum), die het ‘lekken’ van de haarvaatjes vermindert en bovendien ook met haar antioxidanten het netvlies en de andere oogstructuren helpt beschermen. Klinisch onderzoek toont aan dat een kwaliteitsextract van zwarte bessen het nachtzicht of de aanpassing van de ogen aan het donker opmerkelijk verbetert. Bovendien zag men in belastingsproeven dat er dankzij zwarte bessenextract na intensieve oogbelasting helemaal geen afname optrad van het gezichtsvermogen. Beter bekend bij het brede publiek, maar net iets minder werkzaam zijn de wilde bosbessen (Vaccinium myrtillus).
Ogentroost werd door de beroemde arts-botanicus Dodoens eeuwen geleden al ‘Claerooge’ genoemd. Ogentroost bevat inderdaad werkzame looistoffen, die door hun ‘samentrekkende’ werking op het geprikkelde oogbindvlies zorgen voor minder roodheid, branderig gevoel en tranen. Bovendien brengen de ontstekingswerende iridoïden van deze plant overgevoelige en geïrriteerde ogen tot rust.
Saffraan
(Crocus sativus): de
bijzondere carotenen crocine en safranal oefenen zoals luteïne, zeaxantahine en
meso-zeaxanthine ook een celbeschermende werking uit op het netvlies.
Door
hun voedende en antioxiderende waarde, zijn chlorella en spirulina
nuttig voor gezonde ogen; eerstgenoemde is een rijke bron van luteïne, de
tweede van zeaxanthine.
Ginkgo
(Ginkgo bioloba): is
zoals de zwarte bes en de bosbes goed voor het gezichtsvermogen door een
combinatie van het verbeteren van de microcirculatie en de antioxiderende
werking.
Diverse
andere bessen zoals de gojibes, rijk aan luteïne en antioxidanten.
In
de praktijk: combinaties
Je kan
uiteraard niet alle bovengenoemde voedingsstoffen en kruiden apart innemen voor
een optimaal gezichtsvermogen. In de praktijk worden totaalpreparaten
ontwikkeld met een combinatie van planten en voedingsstoffen. Bijvoorbeeld
zwarte bes of bosbes en ogentroost, gekoppeld aan de essentiële nutriënten
luteïne, zeaxanthine, meso-zeaxanthine, zink en vitamine A. Daarnaast is
het altijd zeker nuttig om het omega-3-vetzuur DHA aan te vullen. Extra
accenten kunnen nog gelegd worden met astaxanthine, saffraan, melatonine,
chlorella en/of spirulina.
Bron:
Biogezond februari 2021 pag. 22 – 24
