Waarom (Bio-) eieren niet slecht zijn voor hart en bloedvaten

Cholesterol is een stof die tal van onmisbare functies vervult in ons menselijk lichaam. Toch krijgt cholesterol de laatste decennia zoveel negatieve weerklank in de voedingsleer en in de geneeskunde dat ze onterecht als de hoofdschuldige beschouwd wordt van hart- en vaatziekten. Wanneer we in deze redenering meegaan, dan kan een rijke voedingsbron van cholesterol zoals een ei, toch niet anders dan schadelijk zijn voor hart- en bloedvaten?
De waarheid is nochtans helemaal anders.

Eieren van weidekippen

Eerst en vooral willen we stellen dat we hier vooral over eieren hebben die afkomstig zijn van zogenaamde weidekippen die een vrije uitloop hebben en daarbij dus ook volop kruiden, grassen en insecten kunnen eten en die eventueel een natuurlijke bijvoeding krijgen met voldoende oog voor omega-3-vetzuren zoals lijnzaad, koolzaad en groene gewassen. Helemaal ideaal is de consumptie van biologische eieren van weidekippen. Minder interessant zijn eieren van scharrelkippen omdat deze vooral granen gevoederd krijgen. Nog minder interessant zijn eieren afkomstig van legbatterijen. Hier kunnen zowel de leefomstandigheden als het toegediende voer allesbehalve natuurlijk genoemd worden. 

Cholesterol in voeding en in bloed

Zelfs als we cholesterol als dé allesbepalende risicofactor zouden beschouwen aan de basis van hart- en vaatziekten (wat voor alle duidelijkheid niet zo is), dan is nog de volgende redenering nodig om de cholesterolrijke eieren (370mg/100g) als ongezond te beschouwen: hoe meer cholesterol in de voeding, hoe hoger de cholesterolspiegel. Maar dat klopt helemaal niet! Ongeveer 80% van het cholesterolgehalte in je bloed wordt bepaald door wat je lichaam zelf aanmaakt in de lever, terwijl amper 20% wordt bepaald door de cholesterol die je via de voeding binnenkrijgt. Bovendien is er een feedbackmechanisme dat ervoor zorgt dat hoe meer cholesterol er gegeten wordt, hoe minder cholesterol er door de lever wordt geproduceerd. Vaak is het zelfs zo dat (de nochtans cholesterolvrije) suiker en witmeelproducten eerder tot een stijging van de cholesterolspiegel leiden dan cholesterol bevattende voeding!

Hogere cholesterolspiegel is geen groter risico op vaatziekten

Twee grote rapporten die de resultaten van verschillende goed uitgevoerde studies verzamelden, kwamen tot de volgende conclusie: het dagelijks eten van 2 à 3 eieren leidde, in vergelijking met er geen eten, bij 70 à 75% van de deelnemers niet tot een toename van de cholesterolspiegel in het bloed! Bij de overige 30%, de zogenaamde “hyperresponders”, leidde die dagelijkse inname van 2 à 3 eieren wel tot een milde verhoging van de cholesterolspiegel, maar met daarbij drie belangrijke observaties:

Ten eerste stegen zowel het zogenaamde “slechte” LDL-cholesterolgehalte als het “goede” HDL-cholesterolgehalte. Hierdoor verhoogden de voor de bloedvaten belangrijke verhoudingen totaal cholesterol/HDL, LDL/HDL of LDL/totaal cholesterol niet. Dat zijn parameters die qua belang hoger worden ingeschat dan de LDL-cholesterolspiegel zelf. Op basis daarvan mag er dus niet besloten worden dat de cholesterolstijging in het bloed door de consumptie van eieren de kans op hart- en vaatziekten verhoogt.

Ten tweede trad er bij deze hyperresponders eigenlijk geen toename van het aantal LDL-cholesterol partikels op, maar enkel een toename in het gewicht van de LDL-partikels. Wanneer een cholesterolgehalte wordt gemeten door een labo, worden namelijk gewichten gemeten en geen aantal partikels. De toename van het LDL-cholesterolgehalte bij de ei-eters kwam dus neer op een toename van het gewicht van de LDL-partikels. Er gebeurde namelijk de volgende verschuiving: er kwamen meer grote en drijvende LDL-cholesterolpartikels bij ten opzichte van de kleine en kleverige LDL-cholesterolpartikels. Het zijn net deze laatsten die vooral bijdragen tot atherosclerose of tot de vorming van vaatwandbeslag, nadat ze een oxidatie ondergaan tot oxy-LDL-cholesterol. Dit suggereert opnieuw dat de hogere LDL-cholesterolspiegel door de consumptie van eieren de kans op hart- en vaatziekten niet verhoogt, integendeel.

Ten derde leidde de hogere consumptie van eieren ook tot een toename van interessante nutriënten in het bloed, waaronder de carotenoïden luteïne en zeaxanthine. Dit zijn sterke antioxidanten die onder meer de oxidatie van LDL-cholesterol tot de kleverige oxy-LDL-cholesterol afremmen. Weeral suggereert dit dat de consumptie van eieren niet bijdragen tot het risico op hart- en vaatziekten.

Bevestigende meta-analyse

Elk jaar worden er honderden studies gepubliceerd over de relatie tussen het gebruik van bepaalde voedingsmiddelen en de kans op hart- en vaatziekten. Maar één zwaluw maakt ook de lente niet, dus mogen er ook nooit verregaande conclusies getrokken worden uit een enkele studie. We zijn dus steeds dankbaar als een onderzoeksgroep een “meta-analyse” uitvoert: die selecteert alle goed uitgevoerde studies en trekt daaruit een eindconclusie. Wat betreft de consumptie van eieren, concludeerde in 2016 een meta-analyse die gegevens van 276.000 personen bundelde en die gegevens van 308.000 personen bundelde:

Eieren eten verhoogt de kans op kransslagaderziekten NIET
Eieren eten VERLAAGT de kans op beroerte (herseninfarct of hersenbloeding) met 12%

En dat dus ondanks het feit dat ze soms wel de cholesterolspiegel doen stijgen!

Bevestigende recente studie

In 2018 werd een zeer grote studie gepubliceerd die zelfs nog een beter resultaat opleverde. Voor deze studie werden meer dan 416.000 personen zonder hart- en vaatziekten gevolgd over een periode van gemiddeld 8.8 jaar. Hier zag men dat gemiddeld één ei per dag eten in vergelijking met er geen of nauwelijks eten, leidde tot onder meer:

11% minder kans op hart- en vaatziekten en 18% minder kans op sterfte door hart- en vaatziekten
10% minder kans op herseninfarct
26% minder kans op hersenbloeding en 28% minder kans op sterfte door hersenbloeding

Voedingsrijkdom van eieren

Hieronder volgen nog een aantal redenen waarom een natuurproduct zoals een ei, ondanks zijn hoge cholesterolgehalte, niet slecht of zelfs goed is voor de bloedvaten.

Cholesterol is niet de grote vijand waarvoor hij wordt gehouden: we hebben hem hard nodig voor de aanmaak van hormonen, vitamine D en galzouten en hij is een onmisbare component van miljarden gezonde celmembranen.

Een ei van goede kwaliteit is een uitstekende bron van vitamine D, dat algemeen de kans op ontstekingsziekten (en dus ook op hart- en vaatziekten) vermindert.

In een dooier van een ei zitten veel fosfolipiden (lecithines) en veel van de B-vitamine choline, stoffen die het vetmetabolisme in de lever ondersteunen, die de cholesterol minder kleverig maken en die de samenstelling van celmembranen van de bloedplaatjes en van de vaatwandcellen gunstig beïnvloeden, waardoor er minder snel vorming van vaatwandbeslag optreedt.

Verder is een ei ook rijk aan de gele pigmenten luteïne en zeaxanthine, bijzondere carotenen die in de eerste plaats de gezondheid van de ogen en de hersencellen bevorderen, maar die ook ontstekingsverschijnselen in de bloedvaten afremmen.

Als laatste bevat een ei ook redelijk wat essentiële, onverzadigde vetzuren van het omega-3- en omega-6-type, die bijdragen tot de gezondheid van de bloedvaten. In dat verband is de keuze voor BIO-eieren van weidekippen zeer verstandig, want die bevatten vel meer van de voor de bloedvaten gunstige omega-3-vetzuren dan hun reguliere tegenhangers.

Bron: Biogezond, december 2019, pagina 6-8.